Britse wetenschappers hebben mogelijks een doorbraak gevonden die kan leiden tot een manier om reisziekte te onderdrukken. Dit aan de hand van een neuromodulatie techniek, tDCS genoemd, waarbij men gebruikt maakt van elektrische schokjes. Ze hebben hun bevindingen recent gepubliceerd in het toonaangevende Neurologytijdschrift.
Reisziekte is een vaak voorkomend fenomeen waarbij iemand symptomen zoals misselijkheid ervaart en soms zelfs moet braken wanneer hij of zij een bootreis maakt (zeeziekte), een autorit (wagenziekte), de trein neemt, van bestemming A naar B vliegt of zelfs tijdens een ruimtereis (in dit geval spreekt we dan van ruimteziekte), kortom wanneer iemand blootgesteld wordt aan passieve beweging.
Reisziekte is fundamenteel gebaseerd op een conflict tussen onze zintuigen. In ons dagelijks leven werken drie systemen nauw samen: ons vestibulair of evenwichtssysteem (aan weerszijden gelokaliseerd in ons binnenoor), onze proprioceptie (waarneming van de positie en bewegingen van onze lichaamsdelen via sensoren in spieren en gewrichten) en ons visueel systeem. Dit zorgt ervoor dat we ons evenwicht kunnen bewaren en dat we bepaalde bewegingen kunnen uitvoeren, zoals bijvoorbeeld lopen of fietsen zonder om te vallen. De nauwe samenwerking tussen deze drie systemen, zorgt er ook voor dat we zelf-beweging kunnen onderscheiden van omgevingsbeweging (waarbij wijzelf stilstaan, maar het de omgeving is die effectief beweegt). In sommige gevallen, loopt het hier mis en kan dit aanleiding geven tot bepaalde symptomen zoals we die zien bij reisziekte.
Wanneer we reizen in een auto bijvoorbeeld, vertelt ons evenwichtssysteem ons –terecht– dat we bewegen. Het is immers in staat om lineaire bewegingen, alsook versnellingen en rotaties op te meten. Aan de andere kant, vertelt ons proprioceptief systeem onze hersenen –grotendeels onterecht– dat we stilzitten (we voelen immers de autostoel en rugleuning duwen tegen ons zitvlak en rug). Ons visueel systeem kan tot op bepaalde hoogte helpen, door aan te geven welke van de twee het bij het juist eind heeft, maar in sommige gevallen loopt het ook hier mis. Denk maar aan een situatie die ons allen bekend is: we zitten in een trein en plots vertrekt de trein naast ons. Dit kan soms een heel rare ervaring zijn en het duurt even voor we doorhebben dat wij het niet zijn die bewegen, maar de trein naast ons. Hierbij wordt alle informatie afgewogen vooraleer we hiervan een juiste inschatting kunnen maken. Dit is ook een voorbeeld van een situatie waarin ons visueel systeem tekort schiet, het kan namelijk het verschil niet maken tussen eigen beweging en omgevingsbeweging (puur op basis van visuele prikkels). Gelukkig sturen ons evenwichtssysteem en onze proprioceptie info naar onze hersenen die ons zegt dat we niet bewegen.
Bron: dvau.org
Door bijvoorbeeld te gaan lezen, versterken we deze conflictsituatie. Immers, als we in een boek lezen, staan de pagina’s natuurlijk stil (relatief ten opzichte van onszelf), waardoor we sneller en meer last kunnen krijgen van de onaangename reisziekte-symptomen. Dit verklaart ook waarom de klachten veel minder of zelfs niet optreden wanneer je zelf als bestuurder plaatsneemt. Je kan dan immers anticiperen op de bewegingen (je weet wanneer er een bocht aankomt bijvoorbeeld) en daardoor minimaliseer je het sensorisch conflict. Je visueel systeem en vestibulair systeem werken als het ware beter samen om de juiste informatie door te geven naar de hersenen. Passagiers daarentegen kunnen veel minder anticiperen op de aankomende beweging (in het bijzonder passagiers die achteraan zitten en de weg niet kunnen zien), vandaar dat zij meer kans hebben om ziek te worden.
Onderzoekers zijn nog niet helemaal zeker wat nu precies risicofactoren zijn en waarom dus de ene persoon snel reisziekte ervaart terwijl de andere er absoluut geen last van heeft, maar omgevingsfactoren zoals geslacht, leeftijd en individuele gevoeligheid spelen zeker een belangrijke rol (2). Zo is bijvoorbeeld geweten dat vrouwen over het algemeen gevoeliger zijn voor reisziekte dan mannen.
Preventie en behandeling van reisziekte werden reeds uitgebreid bestudeerd, maar voorlopig zijn er maar enkele ‘middeltjes’ die echt goed helpen terwijl de grote meerderheid een erg beperkt effect heeft. De meest effectieve behandelingsmethode, maar ook slechts gedeeltelijk effectief, zijn geneesmiddelen, zoals bijvoorbeeld anti-emetica (medicatie die misselijkheid en/of braken onderdrukt). Een voorbeeld hiervan is Touristil. Ook gember wordt soms genoemd als middel tegen reisziekte, maar wetenschappelijke studies zijn niet in staat om dit aan te tonen, dus het effect van gember tegen reisziekte blijft voorlopig een volksfabel (3). Volgens een Britse studie zouden we nu ook “elektrische schokjes” aan dit lijstje kunnen toevoegen.
In hun studie hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van transcraniële direct current stimulatie (tDCS), een vorm van neuromodulatie. Hierbij wordt hersenactiviteit gemoduleerd door een zwakke hoeveelheid (meestal 1 à 2 mA) elektrische stroom die toegediend wordt door de schedel (vandaar de benaming transcranieel, wat letterlijk ‘door de schedel’ betekent). Met modulatie wordt bedoeld dat er een verandering geïnduceerd wordt: er zal elektrische stroom doorheen de hersenen lopen, van de anode naar de kathode (respectievelijk de positieve en negatieve pool). Door de plaatsing hiervan te veranderen, kan een bepaalde hersenregio gestimuleerd worden of net onderdrukt worden.
Een typische tDCS proefopstelling (Bron: sci2.haifa.ac.il)
Meer specifiek hebben de Britse wetenschappers proefpersonen opzettelijk misselijk gemaakt door hen rond te draaien op een gemotoriseerde draaistoel – klinkt als een leuk onderzoek, niet? Vervolgens dienden ze aan de hand van de tDCS-techniek elektrische schokjes toe over een hersengebied in de pariëtale kwab van de linker hemisfeer. In eerdere studies had men immers reeds aangetoond dat dit gebied betrokken is bij het verwerken van vestibulaire prikkels. Hun hypothese was dat men, door heel specifiek deze regio te onderdrukken, ook de symptomen van reisziekte zou kunnen onderdrukken. En hun theorie klopte; wanneer deze mensen opnieuw rondgedraaid werden, hadden ze veel minder last van reisziekte: ze konden de rotatie langer verdragen, de symptomen startten pas later en de recuperatietijd na het stopzetten van de rotatie was sneller.
De onderzoekers zelf stellen dat deze therapie in de toekomst gemakkelijk toegankelijk zal zijn en mogelijks zelf beschikbaar zou kunnen gemaakt worden op mobiele telefoons.
Volgende keer dan toch maar geen Touristil, maar elektrische pulsen als we een ritje moeten maken?
Referenties
- Arshad Q, Cerchiai N, Goga U, Nigmatullina Y, Roberts RE, Casani AP, Goldberg JF, Gresty MA, Bronstein AM (2015). Electrocortical therapy for motion sickness. Neurology, ePub ahead of print.
- Golding, JF (2006). Motion sickness susceptibility. Auton. Neurosci. Basic Clin, 129(1-2):67–76.
- Palatty PL, Haniadka R, Valder B, Arora R, Baliga MS (2013). Ginger in the prevention of nausea and vomiting: a review. Crit Rev Food Sci Nutr, 53(7):659-669.
- Arshad Q, Nigmatullina Y, Roberts RE, Bhrugubanda V, Asavarut P, Bronstein AM (2014). Left cathodal trans-cranial direct current stimulation of the parietal cortex leads to an asymmetrical modulation of the vestibular-ocular reflex. Brain Stimul, 7:85–91.
Interessante links
Waarom word je wagenziek? door Prof. Herman Kingma van Maastricht Universiteit
http://www.universiteitvannederland.nl/college/waarom-word-je-wagenziek/
